Hương vị và cách thưởng thức rượu Sake

Rượu Sake, thức uống truyền thống đặc trưng của Nhật Bản, không chỉ nổi bật với lịch sử lâu đời mà còn ghi dấu ấn sâu đậm bởi hương vị tinh tế, đa dạng. Sake được làm từ gạo lên men, mang nét văn hóa độc đáo và cách thưởng thức riêng biệt, khiến người thưởng thức không chỉ nếm mà còn cảm nhận cả nghệ thuật đằng sau mỗi ly rượu. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hương vị và cách thưởng thức rượu Sake để tận hưởng trọn vẹn trải nghiệm.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hương vị Sake

Hương vị rượu Sake là kết quả của sự phối hợp tinh tế giữa nhiều yếu tố, từ nguyên liệu đầu vào cho đến quy trình sản xuất và cách bảo quản. Mỗi bước trong quy trình đều góp phần tạo nên sự khác biệt và đặc trưng riêng cho từng loại Sake. Dưới đây là phân tích chi tiết các yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến hương vị của rượu Sake.

Gạo

Gạo là nguyên liệu cơ bản nhất trong sản xuất Sake, và không phải loại gạo nào cũng phù hợp. Các loại gạo chuyên dụng gọi là Sakamai được chọn lựa kỹ càng vì có kích thước hạt lớn, hàm lượng tinh bột cao và lượng protein thấp.

• Hạt gạo lớn: Giúp quá trình lên men diễn ra hiệu quả hơn, làm tăng khả năng giải phóng đường từ tinh bột.
• Tinh bột cao: Là nguồn nguyên liệu chính để men Koji chuyển hóa thành đường và tiếp tục lên men thành rượu.
• Protein thấp: Protein và các chất khác trong vỏ gạo có thể tạo ra vị đắng hoặc ảnh hưởng đến độ tinh khiết của hương vị. Chính vì vậy, gạo ít protein sẽ giúp rượu có vị ngọt dịu và kết cấu mượt mà, mang lại cảm giác êm dịu khi thưởng thức.

Tỷ lệ đánh bóng gạo (Seimaibuai) 

Tỷ lệ đánh bóng gạo (hay còn gọi là Seimaibuai) chỉ phần trăm trọng lượng hạt gạo còn lại sau khi đã loại bỏ lớp vỏ và các phần bên ngoài.

Đánh bóng cao (thường dưới 60%, thậm chí tới 40-50%): Loại bỏ phần lớn lớp vỏ và tạp chất, chỉ giữ lại phần tinh bột tinh khiết ở giữa hạt gạo. Kết quả là sake có hương thơm thanh khiết, nhẹ nhàng với nốt hương trái cây, hoa cỏ rõ nét, đặc biệt phổ biến trong các loại Ginjo và Daiginjo cao cấp.

Đánh bóng thấp (trên 60%): Gạo giữ nhiều lớp bên ngoài hơn, chứa nhiều protein và chất khác, tạo ra vị đậm đà, nhiều umami và cấu trúc rượu phong phú hơn. Những loại sake như Junmai thường có tỷ lệ đánh bóng này.

Tỷ lệ đánh bóng là công cụ quan trọng để nhà sản xuất điều chỉnh phong cách và hương vị rượu, từ nhẹ nhàng, tinh tế đến đậm đà, mạnh mẽ.

Chất lượng nước

Nước chiếm tỷ lệ lớn trong thành phần Sake (khoảng 80%), và chất lượng nước ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình lên men và hương vị cuối cùng:

• Độ cứng nước: Nước cứng có nhiều khoáng chất như canxi và magie giúp quá trình lên men mạnh mẽ, tạo ra rượu đậm đà và có độ sâu hương vị. Nước mềm lại thích hợp cho sake nhẹ nhàng, tinh tế.
• Độ pH: Môi trường lên men có độ pH phù hợp giúp kiểm soát vi sinh vật và duy trì hương vị tươi mới, không bị biến chất.
• Khoáng chất khác: Một số khoáng chất đặc trưng trong nước có thể tạo nên nét riêng biệt cho sake của từng vùng sản xuất khác nhau, giống như “terroir” trong rượu vang.

Nấm Koji và men rượu 

Nấm Koji (Aspergillus oryzae) được cấy vào gạo để phân giải tinh bột thành đường đơn giản, đây là bước quan trọng nhất tạo tiền đề cho lên men. Quá trình này quyết định lượng đường có thể chuyển hóa thành rượu và hương vị nền của sake.

Men rượu (yeast) chuyển hóa đường thành cồn và các hợp chất thơm. Các chủng men khác nhau tạo ra các loại hương thơm và vị khác biệt, từ trái cây đến các nốt hương phức tạp hơn như hạt, caramel.

Sự phối hợp tinh tế giữa Koji và men rượu giúp kiểm soát độ ngọt, vị umami và các tầng hương vị đặc trưng cho từng loại sake.

Nhiệt độ lên men

Nhiệt độ trong quá trình lên men ảnh hưởng mạnh đến phản ứng hóa học diễn ra:

• Lên men ở nhiệt độ thấp (10-15°C): Tạo ra hương vị tươi mát, nhẹ nhàng, thường thấy ở sake Ginjo, Daiginjo.
• Lên men ở nhiệt độ cao hơn (20°C trở lên): Kích thích các phản ứng tạo vị đậm đà, cấu trúc rượu chắc chắn hơn, phổ biến với sake Junmai.

Quản lý nhiệt độ chính xác giúp nhà sản xuất điều chỉnh phong cách rượu, làm nổi bật hoặc giảm bớt các nốt hương nhất định.

Phương pháp xử lý sau khi ép 

Sau khi lên men và ép lấy rượu, nhà sản xuất có thể lựa chọn:

• Không pha loãng (Genshu): Rượu giữ nguyên nồng độ cồn cao hơn (khoảng 18-20%), hương vị đậm đà, mạnh mẽ, cảm giác tròn đầy khi uống.
• Pha loãng với nước: Hạ thấp nồng độ cồn xuống khoảng 15-16%, làm sake nhẹ nhàng, dễ uống hơn, phù hợp với đại đa số người thưởng thức.

Phương pháp xử lý này tạo ra sự khác biệt rõ rệt trong trải nghiệm vị giác và phù hợp với các dịp sử dụng khác nhau.

Nhiệt độ thưởng thức 

Nhiệt độ khi uống sake ảnh hưởng rất lớn đến cách bạn cảm nhận từng nốt hương và vị của rượu:

• Uống lạnh (5-10°C): Giúp hương thơm trái cây, hoa cỏ trở nên rõ ràng, cảm giác tươi mới và dễ chịu, giảm vị ngọt nồng. Đây là cách thưởng thức phổ biến với sake Ginjo, Daiginjo và Nama-zake.
• Uống ở nhiệt độ phòng (~15-20°C): Hương thơm cân bằng, vị rượu mềm mại, phù hợp với các loại sake truyền thống.
• Uống ấm (40-55°C): Kích thích hương thơm phức tạp hơn, làm tăng độ đậm đà và vị umami, thích hợp với sake Junmai hoặc sake mùa đông. Tuy nhiên, tránh hâm nóng quá mức để không làm mất đi sự tinh tế vốn có.

Việc điều chỉnh nhiệt độ uống giúp người thưởng thức khai phá các tầng hương vị đa dạng và tận hưởng trọn vẹn từng ngụm rượu.

Đặc trưng hương vị rượu Sake

Hương thơm đa dạng và tinh tế

Rượu Sake sở hữu một hệ thống hương thơm vô cùng phong phú và đa dạng. Người thưởng thức có thể cảm nhận được những nốt hương của hoa quả nhiệt đới như dứa, xoài, hoặc hương hoa lài nhẹ nhàng, tinh tế. Bên cạnh đó, Sake còn có thể mang đến mùi hương của táo tươi, hạnh nhân bùi béo, caramel ngọt ngào, và thậm chí là hương của các loại hạt rang. Đặc biệt, các dòng Sake cao cấp như Ginjo và Daiginjo thường được đánh giá cao bởi mùi thơm thanh khiết, nhẹ nhàng và phức tạp, thể hiện sự tinh tế và cầu kỳ trong quá trình sản xuất.

Hương vị phong phú

Vị ngọt đặc trưng của Sake đến từ quá trình lên men chuyển hóa tinh bột trong gạo thành đường, tạo nên một nền vị ngọt dịu dàng mà không quá gắt. Kết hợp với đó là vị umami – vị ngon thứ năm nổi bật giúp làm tăng độ đậm đà và chiều sâu cho rượu. Mặc dù Sake có độ chua thấp hơn so với rượu vang, nhưng vị chua nhẹ nhàng này vẫn đủ để cân bằng vị ngọt, tạo cảm giác sảng khoái, tươi mới khi thưởng thức. Sự hòa quyện hài hòa giữa vị ngọt, vị umami và chua nhẹ đã tạo nên một hương vị đặc trưng tinh tế, khó quên của Sake.

Hậu vị thanh thoát

Một trong những điểm đặc biệt khiến Sake được yêu thích chính là hậu vị nhẹ nhàng, thanh thoát mà nó để lại sau khi thưởng thức. Hậu vị này kéo dài trên đầu lưỡi, tạo cảm giác dễ chịu, thoải mái và làm tăng trải nghiệm trọn vẹn của người uống. Độ bền của hậu vị cũng góp phần làm nổi bật sự tinh tế và chất lượng cao của loại rượu truyền thống Nhật Bản này.

Cách thưởng thức Sake đúng điệu

Chọn nhiệt độ uống phù hợp

• Uống lạnh: Các loại sake cao cấp như Ginjo, Daiginjo hay Nama-zake nên uống lạnh để giữ được hương thơm tinh tế và vị tươi mát.
• Uống ấm: Các loại sake Junmai, có vị đậm đà, uống ấm giúp làm nổi bật hương thơm nồng nàn và mang lại cảm giác ấm áp. Tuy nhiên, không nên hâm quá nóng để tránh mất đi sự tinh tế.

Cách rót và cầm ly đúng chuẩn

• Trong văn hóa Nhật, nên rót sake cho người khác thay vì tự rót cho mình, thể hiện sự tôn trọng và lễ phép.
• Khi rót, giơ bình rượu lên cao tạo dòng chảy đẹp mắt.
• Cầm ly bằng hai tay, một tay giữ bên hông ly, tay kia đỡ dưới đáy ly và hơi cúi đầu khi nhận ly.
• Không nên rót đầy ly sake; để lại một khoảng trống nhỏ là biểu hiện lịch sự.

Cách thưởng thức

• Uống chậm từng ngụm nhỏ để cảm nhận hương vị tinh tế trọn vẹn.
• Để sake lắng đọng trong miệng một chút trước khi nuốt để hương vị lan tỏa.
• Kết hợp cùng các món ăn nhẹ truyền thống Nhật như sashimi, đậu phụ hoặc nấm giúp tăng thêm vị ngon.

>>> Có thể bạn quan tâm: Cách bảo quản rượu Sake đúng chuẩn giữ trọn hương vị Nhật Bản

Cách kết hợp Sake với ẩm thực

Nguyên tắc kết hợp cơ bản

• Cân bằng hương vị: Ghép sake với món ăn có hương vị bổ sung hoặc tương phản tạo sự hài hòa cho bữa ăn.
• Cân bằng trọng lượng: Sake nhẹ nên kết hợp với món nhẹ, sake đậm đà phù hợp với món nặng hơn.
• Lưu ý về nhiệt độ: Nhiệt độ rượu ảnh hưởng đến hương vị, nên thử nghiệm để chọn sự kết hợp lý tưởng.

Các món ăn gợi ý

• Sashimi và Sushi: Sake tươi mát làm nổi bật vị ngọt tự nhiên của hải sản.
• Món chiên (Tempura): Sake nhẹ nhàng giúp cân bằng vị béo ngậy của món chiên.
• Phô mai: Sake với độ axit cao tăng cường hương vị phô mai, đặc biệt là phô mai cứng, bán cứng.
• Thịt và gia cầm: Sake đậm đà, vị đất (koku) hợp với các món thịt…
• Món đậu phụ ăn cùng sake nhẹ, thanh nhã rất vừa miệng.

Rượu Sake không chỉ là một loại đồ uống, mà còn là trải nghiệm tinh tế của văn hóa Nhật Bản, từ nguyên liệu, quy trình đến cách thưởng thức riêng biệt. Hiểu rõ hương vị đặc trưng và cách uống đúng cách sẽ giúp bạn cảm nhận trọn vẹn từng ngụm rượu, cũng như kết hợp hài hòa với các món ăn yêu thích. Hãy thử ngay các loại sake đa dạng tại SonoWine để khám phá hương vị đích thực và trải nghiệm nghệ thuật thưởng thức rượu theo phong cách Nhật Bản!